Het einde van Leonard naderde. De familie had een familiebijeenkomst gepland en mij gevraagd om langs te komen om de uitvaart te bespreken. Ik werd hartelijk ontvangen door moeder en dochter. In de kamer zaten de andere dochter en zoon aan de koffie, Leonard lag nog in zijn kamer op bed. Het gezin vertelde dat Leonard ALS had en in het laatste stadium van zijn leven was gekomen. Hij had gekozen voor euthanasie en zou de week erna komen te overlijden. Het was een geliefde man, dus ze verwachtten veel mensen op de uitvaart (dit was nog voor de corona tijd). Het zou een bont gezelschap worden van familie, vrienden, buren en collega’s die allemaal nog steeds Leonard kwamen bezoeken.
Wensen
Leonard hield van het bos, het Hollandse landschap en de molens. De volgende dag zouden ze voor de laatste keer met het hele gezin naar het bos gaan. Gezien de diversiteit van het gezelschap tijdens de uitvaart kwamen we tot een ritueel. Het gezin zou mooie takken uit het bos meenemen en deze in een grote bak plaatsen. We bedachten kaartjes die met een rood lint aan de takken kunnen worden vastgemaakt tijdens de condoleances en de uitvaart. De takken verbinden ons met elkaar en alle mensen lopen als een rode draad door het leven van Leonard. Op de kaartjes konden de mensen herinneringen schrijven.
Toen we alles hadden besproken kwam Leonard uit bed. We vertelden hem wat onze ideeën waren. We lieten ook de kaart en de kist zien die we hadden uitgekozen. Op zijn spraakcomputer gaf hij aan dat hij zeer tevreden was. Hij vond het prachtig!
Ik nam afscheid van de familie en Leonard begeleidde mij naar de voordeur. Ik kreeg een dikke knuffel van hem en met een grote glimlach zwaaide hij mij uit. Ik zag hem in mijn achteruitkijkspiegel en moest even slikken, want de volgende keer is Leonard er niet meer.
Afscheid
Een week later kwam ik weer bij de familie. Leonard lag op bed. Samen met het gezin hebben we hem verzorgd en opgebaard. Saskia had twijfels of zij het lastig zou vinden als haar lieve man thuis zou blijven. Ik verzekerde haar dat zij mij altijd mocht bellen, ook midden in de nacht, als het voor haar niet goed voelde. Later vertelde zij mij dat ze elke ochtend bij haar man in zijn kamer ging koffiedrinken. Een heerlijk gevoel, dat ze niet had willen missen.
Uitvaart
De uitvaart was een mooie dag. Op weg naar het crematorium door het Hollands landschap stonden de wieken van de molen in rouwstand. Wat een mooi eerbetoon. Tijdens de dienst hebben we de mensen gevraagd om zich voor te stellen aan de buurman of de buurvrouw. Dat gaf een mooi saamhorigheidsgevoel in de zaal. In de koffiekamer werd nog lang nagepraat en werden herinneringen met elkaar gedeeld. Ook de kaartjes moesten geregeld worden aangevuld.
Geregeld wordt de doos met kaartjes en de rode draad gepakt om herinneringen te lezen. Dit geeft de familie veel steun.
